Bismilləhirrahmənirrahim
Sual:
İnsan müəyyən bir məzhəbə tabe olmağa məcburdurmu?
Bir kitab var,
adı "Məzhəbsizlik İslam şəriətini hədələyən ən təhlükəli bidətdir".
Məgər məzhəbsizlik bidətdir? Başqa bir kitab da var, adı "Sələfilik
fərqli mübarək mərhələdir, lakin o, İslam məzhəbi deyil". Sizin bu
barədə rəyiniz nədir? Allah Sizi xeyirlə mükafatlandırsın! Qeyd etdiyim
kitablar da böyük bir alimə məxsusdur.
Şeyx İbn Bazın –
rahiməhillah – cavabı:
Məzhəbçilik məcburi deyil. Kim deyir ki, insanlar
məzhəbə tabe olmağa məcburdurlar, məsələn, Əhmədin, Malikin yaxud
Şafiinin məzhəbinə, onun sözü doğru deyil. Məzhəblər yenidir, səhabə və
tabeinlərdən sonra ortaya çıxıb və heç kəs üçün məcburi deyil. Onlar
sadəcə məşhurlaşmış və sözləri qeydə alınmış alimlərin görüşləridir. Bu
məzhəblər məşhurlaşıblar. Əhməd – rahiməhullah, Malik – rahiməhullah,
Şafii – rahiməhullah, Əbu Hənifə – rahiməhullah – Sövri, Övzai, İshaq
ibn Rahəveyh kimi alimlərdir. Və necə ki, biz Sövrinin, İbn Üyeynənin,
İshaqın, Övzainin ya da başqalarının görüşlərini qəbul etmək
məcburiyyətində deyilik, o cür də biz Əhmədin, Malikin, Şafiinin yaxud
Əbu Hənifənin görüşlərini qəbul etməyə məcbur deyilik. Lakin biz
ixtilaflı məsələlərə baxıb onların görüşlərindən haqqa müvafiq olanları
götürməli, haqqa müxalif olanları isə tərk etməliyik. Alimlər nədə icma
ediblərsə və ona müxalif olmaqda üzr yoxdursa, onu qəbul etmək və ondan
bərk yapışmaq vacibdir. Alimlər nədə ixtilaf ediblərsə, onu Quran və
Sünnə ilə tutuşdurmaq vacibdir.
Necə ki, Allah - əzzə və cəll - buyurur:
"Əgər bir şey haqqında mübahisə etsəniz, Allaha və Axirət gününə
inanırsınızsa, onu Allaha və Onun Elçisinə həvalə edin"
(4:59).
Quran və
Sünnəyə uyğun olanı götürməli, onlara müxalif olanları tərk etməliyik.
Əgər "məzhəbsizlik" sözünü işlədənin qəsdi odur ki, məzhəbçilik vacib
deyil və məcburi deyil, onda bu, doğrudur. Amma əgər onun qəsdi odur ki,
insan özünü hansısa bir məzhəbə aid edə bilməz, onda onun sözü doğru
deyil. Adamın şafii, hənbəli, maliki yaxud hənəfi məzhəblərinə özünü aid
etməyi caizdir, çünki o, bu məzhəblər üzrə yetişib, onların
şeyxlərindən elm alıb və s. Buna görə də özünü onlara aid edə bilər,
bunun ziyanı yoxdur. Lakin mühüm odur ki, təqlid və təəssübkeşlik
etməsin. Nə vaxt haqq ona bəlli olsa, onu qəbul etməlidir, haqq başqa
məzhəbdə olsa belə. Təəssübkeşlik və koranə təqlid etmək caiz deyil.
Əgər "məzhəbsizlik" sözünü işlədən adamın qəsdi odur ki, təəssübkeşlik
və koranə təqlid etmək olmaz, onda bu, doğrudur. Amma əgər qəsdi odur
ki, adam özünü bu məzhəblərə aid edə bilməz, bu, alimlərin yoluna
müxalifdir və onun heç bir əsası yoxdur. İnkar olunmalı şey, sözü səhv
olsa belə, Zeydə yaxud Ömərə təəssübkeşlik göstərməkdir. Məhz dəlillərə
nəzər salmadan və onları düşünmədən koranə təqlid etmək qadağandır. Amma
özünü məzhəbə aid etmək, lakin məzhəbdə haqqa müxalif olanları tərk
edib haqqı, kimdə olmağından asılı olmayaraq, qəbul etmək, doğrudur.
Sələfiliyin mənasına gəldikdə isə, o, Allahın ad və sifətlərində,
onlara iman gətirməkdə, gəldiyi kimi, təhrifsiz, tətilsiz, təkyifsiz və
təmsilsiz qəbul etməkdə, dəlili götürməkdə, koranə təqlid və
təəssübkeşliyin tərk etməkdə sələflərin tutduqları yoldur. Sələfilikdən
qəsd olunan budur. Sələfilik Peyğəmbərin – salləllahu əleyhi wəsəlləm –
və onun səhabələrinin yoludur. Bu məhəmmədi bir yoldur, əgər bu yolla
gedənlərdə elm və bəsirət olarsa. Çünki bəzən cahil də sələfiliyi iddia
edir. Lakin burada yalnız Sünnəni gözəl şəkildə bilən, Rəsulun və
səhabələrinin yoluna tabe olan nəzərdə tutulur. Bu, saleh sələflərin
yoluna qayğı göstərən həqiqi sələfidir. O, sələflərin yolu ilə gedir və
hər şeyi dəlil ilə qəbul edir. O, Allahın ayələrinə, adlarına və
sifətlərinə iman gətirir və Allahın ad və sifətlərinin Allaha laiq
şəkildə isbat etməkdə sələflərin yolu ilə gedir. O deyir ki, Quran
Allahın kəlamıdır və məxluq deyil. Və deyir ki, Qiyamət günü Allah
görsənəcək və möminlər Onu Cənnətdə görəcəklər. Bütün bunlar haqqdır və
saleh sələflərin sözləridir. Bu, Peyğəmbərin – salləllahu əleyhi
wəsəlləm – və sahabələrinin sözüdür. Deməli, sələfi özünü ümmətin
sələflərinə, yəni Peyğəmbərin – salləllahu əleyhi wəsəlləm –
sahabələrinə və onlara yaxşı əməllərdə tabe olanlara, aid edən adama
deyilir. Əgər o adam sələflərin yolunu anlasa və həmin yolla gedərsə,
onda o, səmimidir. Amma əgər o, bunu dili ilə desə, lakin əməllə
təsdiqləməsə, onda o, öz sözündə yalançıdır. Səmimiyyət gərəklidir.
|