12:28 Qamət Süleymanov:"Məscidlərin, bazarların bağlanması dövlətin zərərinədir." | |
"Məscidlərin, bazarların bağlanması dövlətin zərərinədir."
2008-ci il terrorundan sonra
bağlanmış "Əbu Bəkr” məscidinin imam-camaatı Hacı Qamət Süleymanov "Yeni
Müsavat”ın suallarını cavablandırıb. Q.Süleymanov gündəmin aktual
hadisələri və Suriyada döyüşən azərbaycanlılar haqda danışıb. Müsahibəni
təqdim edirik:
- Qamət bəy, "Əbu Bəkr” məscidi açılıbmı, ibadət üçün ora gedirsinizmi?
- Bismillahi-rəhmanir-rahim. Bilirsiniz ki, məscid 2008-ci il 17
avqust terrorundan sonra bağlanıb. Məsciddə ibadətə məhdudiyyət davam
edir. Düzdür, istintaq bitib. Ancaq məscidin icma üzvləri yığışır, namaz
qılır, 5-10 nəfər toplaşırıq. Əvvəlki kimi insan izdihamı olmur.
- Məscidin açılması üçün ölkə rəhbərliyinə, QMİ-yə müraciət etmək fikriniz varmı?
- Bir neçə dəfə aidiyyəti qurumlara müraciət etmişik, məhkəməyə
vermişik. Ancaq indiyədək bu məsələ belə qalıb. Məscidin fəaliyyətinə
məhdudiyyət qoyulması bu gün Suriyaya gedənlərin sayına, onların
radikallaşmasına səbəb olub.
- Suriyada Əsəd tərəfdə də, ona qarşı da döyüşənlər də var. Bunlardan hansı cihaddır?
- Heç biri. Suriyada hadisələr dinc nümayişlərlə başlamışdı.
Vəziyyətin bu həddə çatmasında Əsədin də günahı var. İndi o vaxtkı
müxalifət deyil. Müxtəlif qruplar, bölünmələr var. Hər qrup bir yerə
tabedir. Suriyada baş verənlər ölkənin daxili işidir. Əhali özünün bu
məsləyə baxmağı kifayət edir. Nə Əsəd tərəfdən, nə ona qarşı kənardan
gələn qüvvələrin döyüşməsi düzgün deyil. Suriyada tək azərbaycanlılar
döyüşmür. Bu, artıq dünyanın probleminə çevrilib və hər yerdən o ölkədə
silahlılar var. Hətta Amerikanın problemidir. Əsəd tərəfdən döyüşənlər
əsasən rus muzdlu döyüşçülərdir. İran da etiraf edib ki, Əsədə kömək
edir. Orada şiə məzhəbinə mənsublar var. Həmçinin, ermənilər döyüşür.
Çünki Suriyaya borcludurlar. Qarabağda müharibə vaxtı suriyalılar
döyüşüblər. İndi borclarını ödəyirlər. Elə Əsədə qarşı döyüşənlərin də
vəziyyəti yaxşı deyil. Azərbaycandan ora gedənlər sağlam qrupa
düşmürlər. Hamısı radikal kimi tanınan qruplarda döyüşürlər.
- Əgər bunların elədiyi cihad deyilsə, bəs cihad necə olmalıdır?
- Valideynə hörmət etmək də cihaddır. Bir gün cihad üçün döyüşməyə
gedənə peyğəmbər deyir ki, cihadı ata-anaya et, onlara bax, hörmətini
saxla. Bu da cihaddır. Cihadın bir növü isə döyüşməkdir. Onun şərtləri
ağırdır. Şəriətin tələb etdiyi cihad var. Əgər düşmən torpağa girirsə,
torpağını müdafiə etmək üçün müdafiə cihadı var. Suriyada isə cihad
deyil. Sadəcə, zülmkar hakimə qarşı çıxıb o zalımı xalq devirmək
istəyib. Necə ki, Tunis, İraq, Liviyada. Həmin tərtib Suriyada da
gedirdi. Amma o ölkələr kimi olmadı, Suriyada başqa cürə alındı. Elə
bildilər ki Tunis, Misir kimi olacaq. Gördülər ki, hadisələr başqa cür
cərəyan etməyə başladı. Əgər Suriyada baş verənlərə müdafiə cihadı adı
altında don geyindirmək istəsək, bu yenə də ölkənin əhalisinə aiddir.
Kənar şəxslərə şamil etmək olmaz.
- Deyilir ki, "Vətəni sevmək imandandır”. Vətən uğrunda ölən şəhiddir, yoxsa din uğrunda ölən?
- Səhih məlumat olmasa da, belə fikir var. Vətəni sevmək olar. Bu
fikir şəriətə müxalif deyil. Ancaq dünya şəhidi var, bir də axirət
şəhidi. Məsələn, dənizdə batan insanı şəriət şəhid sayır. Dünyaya uşaq
gətirərkən ölən ananı, yanan adamı, vətəndən kənarda öləni şəhid sayır.
Şəhidliyin ən uca mərtəbəsi isə Allahın adını yüksək tutmaq üçün
döyüş meydanında ölməkdir. Kimsə vətən uğrunda ölürsə onlara şəhid demək
olar. Ailəsini, malını qorumaq üçün şəhid olur. Ancaq Suriyada kənarda
gedənlərin ölməsi şəhidliyi şübhə altına alır. Şəhadət üçün Suriyaya
getmək düzgün deyil.
- Mən bu sualı ona görə verdim ki, bu gün Suriyada din uğrunda
döyüşdüyünü deyənlər, sabah Qarabağda vətən üçün vuruşacaqlar ya yox?
- Burda vacib məsələ var. Bizdə təkfir camaatı var. Onlar
özlərindən başqa hamını kafir sayırlar. Bir də cihad camaatı var. Onlar
harada müharibə varsa, gedib döyüşürlər. Amma sağlam fikirli adamlar da
var. Onlar bu qruplara aid deyillər. Onlar Suriyada uşaqların, anaların
ölümünü görüb, dözməyib köməyə gedirlər. Ora döyüşməyə gedənlərin
qayıtmaq fikri yoxdur. Çünki ölməyə gedirlər. Ola bilsin ki, məhz o
qruplara aid olmayanlar və kömək məqsədilə gedənlər Azərbaycana
qayıtsınlar. Onlar Qarabağda döyüşəcəklər. Ancaq təkfir və cihad camaatı
Qarabağda döyüşməyəcək. Onlar Suriyaya İslam dövləti qurmaq məqsədi ilə
gedirlər.
Qarabağda isə döyüşməyi cihad saymırlar. Bundan əvvəl də İslam
dövləti qurmaq üçün Çeçenistana, İraqa, Liviyaya, Tunisə, Əfqanıstana
gedənlər olub. Amma alınmadı. Əslində hadisələr başlananda Suriyada
islam dövləti qurmaq fikirləri yox idi. Sonra xarici qüvvələr axmağa
başladı və vəziyyət bu yerə çatdı.
- Necə bilirsiz, ölkələr şəriət, yoxsa dünyəvi qanunlarla idarə olunmalıdır?
- Əvvəla deyim ki, Suriyada qarışıqlıqdır. Əsədi devirsələr də,
onlar bir-biri ilə döyüşəcəklər. Orada müharibə bitməyəcək. Suala
gəlincə, hər kəs öz arzuladığı kimi dövlət istəyir. Bir sənətçidən
soruşsan, o, dövləti istədiyi kimi görəcək. Mən də şəriət qanunlarının
tətbiqini istərdim. Amma bizdə mümkün deyil. Camaat buna hazır
olmalıdır. Görün neçə ölkədə müharibələr oldu, şəriət ölkəsi qurulmadı.
Ona görə də Suriyaya gedənlər başa düşməlidir ki, bu, mümkün olan iş
deyil.
- Bəs, adını çəkdiyiniz təkfir, cihad camaatları necə meydana çıxdı, harada, nə vaxt təşkilatlandı?
- Hər şey Sumqayıtda məcidləri bağlamaqdan başladı. Bu fikirli
adamlar çoxaldılar. Sonra "Əbu Bəkr” bağlandı. O fikrə düşənlərin sayını
daha da artırdı. Maarifləndirməyə ehtiyac yarandığı üçün dağılan
camaatdan istifadə edən qüvvələr var. "Əbu Bəkr” açıq olsaydı, Suriyaya
bu qədər gedən olmazdı. Dövlət bu işdə maarifləndirmə işləri görməli
idi, bağlanan məscidlər açılmalı, yeni məscidlər inşa edilməli idi.
Məscidlərə sağlam imamlar, axundlar qoyulmalı idi. Camaata dini düzgün
başa salan adamlar təyin edilməli idi. Bunlar olmadığından bu cür
problemlər üzə çıxdı. İndi internet, facebook var. Suriyaya getmək çətin
deyil. Türkiyə sərhədlərindən müəyyən açıq yerlər var, keçib gedirlər.
Ora gedənlərin hansısa təşkilatçısı olmur. Ola bilsin müəyyən adamlar
onları Suriyada qarşılasın. Bunun üçün da facebook-da yazışırlar, getmək
istəyən gedir.
- Bəs gedənlərin qarşısını necə almaq olar? Məsələn,
deputatlardan Cavanşir Paşazadə "Sədərək” və "Binə” bazarlarını
bağlamağı, Zahid Oruc cinayət işi açmağı, Adil Əliyev vətəndaşlıqdan
çıxarmağı təklif edir...
- Bu məsələləri qaldırmaq gecdir. Artıq problem var, Suriyaya
gedənlər qayıtmasa, belə bu fikir olacaq. Ölkənin içərisində bu fikirdə
adamlar var. Suriyaya gedənlərlə onların sayı bitmir. Ancaq hansısa
dükanı bağlamaq məntiqə uyğun deyil. Əksinə, onların sayının artımına
təsir edəcək. Yaxşı olar ki, hər kim nədən danışırsa, onun mütəxəssisi
olsun. Cinayət işi açılması problemin qabağını almayacaq. Əslində
həyəcan təbili 2008-ci ilin avqustunda çalınmalı idi. Elə bilirdilər
"Əbu Bəkr”i bağlamaqla problem həll olundu. İndi bazarlarda dükanı
bağlamaq çıxış yolu deyil. Belə çıxır ki, bağla dükanı, get Suriyaya.
Adam işləyib, ailəsinə pul qazanırsa niyə imkan verilməsin? Artıq
bazarlardan qardaşlar mənə zəng edib deyirlər ki, sələfiləri siyahıya
alırlar. Soruşurlar ki, sələfisən, götürüb adını qeyd edirlər. Bunu da
yəqin təhlükəsizlik orqanları edirlər. Xoşagəlməz haldır. İnsan çörək
pulu qazanır, çörəyinə göz dikir. Bu addım o deməkdir ki, dükanı bağla,
get Suriyaya. Bu cür alınmayacaq. Yaxud Sərhəd Xidməti onların ölkədən
çıxışına qadağa qoya bilməz. Çox vaxt saqqalını qırxıb gedirlər ki,
tanınmasınlar. Türkiyəyə gəzmək adı ilə gedir, ordan sərhədi keçib
Suriyaya çıxır.
- Sizcə, Azərbaycanda Suriya variantı yaransa, orada döyüşən
azərbaycanlılar gəlib hakimiyyətə qarşı döyüşlərdə iştirak edəcəklər?
- Əgər elə bir vəziyyət yaransa, bəli, onlar gəlib hakimiyyətə
qarşı silahlı qruplaşmalarda iştirak edəcəklər. Yenə deyirəm ki, əgər
belə vəziyyət olsa. Ancaq bizdə elə mühit yoxdur və yaxın gələcəkdə də
görmürəm. Amma o cür fikirli adamlar var. Bu fikrin qabağına
maarifləndirmə ilə çıxmaq lazımdır. Çünki müəyyən qədər təhlükədir.
- Azərbaycanda şiə icma rəhbərləri var. Bəlkə onlarla görüşüb məzhəblər arası gərginliyi yatırmağı müzakirə edəsiniz?
- Azərbaycanda heç bir məzhəblərarası gərginlik yoxdur. Əgər olsa,
bu təhlükəni görsək, yığışıb danışarıq. Hələlik belə bir gərginlik
görmürəm.
- Adətən deyirlər ki, sələfilər çox qapalıdır, cəmiyyətə
açılmır, adi insanlarla ünsiyyət qurmur. Bəlkə problemin kökü həm də
bundadır?
- Bax, mən müsahibə verirəm, danışıram. Ola bilsin ki, kənardan elə
görünür. Siz jurnalistsiniz, həmkarlarınızla, söhbətiniz tutan
adamlarla oturursunuz. Sələfilər də söhbəti alınan adamla oturub-durur.
Elə qələmə verməzdim ki, tamamilə cəmiyyətdən özlərini təcrid ediblər.
Onlara kiminlə oturmaq rahatdır o adamlarla ünsiyyət qururlar.
Dərslərimizdə də, çıxışımda da deyirəm ki, camaatla təmasda olsun.
Camaatla təmasda olmayanda cürbəcür sözlər danışırlar, şayiələr
yayırlar. Təmasda olanda insanların münasibəti dəyişir. Düzdür, təkfir
camaatı özlərindən başqa heç kimlə ünsiyyət yaratmır.
Onların Azərbaycanda müəyyən qədər sayı var. Ancaq çox deyillər,
dağınıq və qrup şəklindədirlər. Onları da aldadırlar. Hədislərlə,
ayələrlə aldadırlar. Radikal qruplarda heç vaxt alim olmayıb. Kim bir az
ərəbcə bilirsə, bir-iki kitab oxuyursa, ona istinad edirlər. Eləsi var
heç üzdə görünmür, internetlə təbliğ edir.
- Qamət bəy, sələfilər Azərbaycanda onların sıxışdırıldığını
deyirlər. Bu ölkədə tək sələfilər, yoxsa bütün dindarlar sıxışdırılır ?
- Əvvəl sıxışdırırdılar, saqqalını qırxırdılar. İndi belə hallar
olmur. İndi də dükan-bazarı bağlamaqla sıxışdırırlar. Gərək bunu
eləməsinlər. Məscidlərin, bazarların bağlanması dövlətin zərərinədir.
Biz özümüz radikallığa qarşı çoxdan mübarizə aparırıq. Deyəcəyim budur
ki, biz sələfiyik, radikalizmə qarşıyıq, onların əleyhinəyik. Terror
qrupları ilə bizi eyni tutmağa razı deyilik, terrora qarşıyıq.
Emil SALAMOĞLU
| |
Bölmə: Maraqlı məqalələr | Baxılıb: 760 | |